Shkencëtarët amerikanë që krijuan robotët e parë të gjallë thonë se format e jetës, të njohura si xenobotët, tani mund të riprodhohen — dhe në një mënyrë që nuk shihet te bimët dhe kafshët.
Të formuar nga qelizat burimore të bretkosës me kthetra afrikane (Xenopus laevis) nga e cila ka marrë emrin, ksenobotët janë më pak se një milimetër të gjerë. Piklat e vogla u zbuluan për herë të parë në vitin 2020 pasi eksperimentet treguan se ato mund të lëviznin, të punonin së bashku në grupe dhe të vetë-shëroheshin.
Tani shkencëtarët që i zhvilluan ato për Inxhinierinë e Frymëzuar Biologjikisht të Universitetit të Harvardit thanë se ata kanë zbuluar një formë krejtësisht të re të riprodhimit biologjik të ndryshëm nga çdo kafshë apo bimë e njohur për shkencën.
“Unë u mahnita nga kjo,” tha Michael Levin, një profesor i biologjisë dhe drejtor i Qendrës së Zbulimit Allen në Universitetin Tufts, i cili ishte bashkautori i hulumtimit të ri. “Bretkosat kanë një mënyrë riprodhimi që e përdorin normalisht, por kur ju … çlironi (qelizat) nga pjesa tjetër e embrionit dhe u jepni atyre një shans të kuptojnë se si të jenë në një mjedis të ri, jo vetëm që ata kuptojnë e zbulojnë një mënyrë të re për të lëvizur, por ata gjejnë gjithashtu një mënyrë të re për t’u riprodhuar.”
Qelizat staminale janë qeliza të pa specializuara që kanë aftësinë të zhvillohen në lloje të ndryshme qelizash. Për të bërë ksenobotët, studiuesit gërvishtën qelizat burimore të gjalla nga embrionet e bretkosave dhe i lanë në inkubacion. Nuk ka asnjë manipulim të gjeneve.
Shkencëtarët zbuluan se ksenobotët, të cilët fillimisht ishin në formë sfere dhe të bëra nga rreth 3000 qeliza, mund të shumohen. Por kjo ndodhte rrallë dhe vetëm në rrethana specifike. Ksenobotët përdorën replikimin kinetik, një proces që dihet se ndodh në nivel molekular, por nuk është vërejtur kurrë më parë në shkallën e qelizave ose organizmave të tëra.
Me ndihmën e inteligjencës artificiale, studiuesit më pas testuan miliarda forma trupore për t’i bërë ksenobotët më efektivë në këtë lloj përsëritjeje. Superkompjuteri doli me një formë C-je që i ngjante Pac-Man, video-lojë e viteve 1980. Ata zbuluan se ishte në gjendje të gjente qeliza burimore të vogla në një pjatë Petri, të mblidhte qindra prej tyre brenda gojës së saj dhe disa ditë më vonë tufa e qelizave u shndërrua në ksenobot të rinj.
