Vera 2023 që përvëloi dhe përmbyti botën/ Ngjarjet ekstreme që paralajmërojnë çfarë na pret. Jeni siguruar?

Vera që lamë pas u përfshi nga moti përvëlues në shumë vende të botës, zjarre të egra, shira të rrëmbyeshëm, tajfune dhe uragane.

 

Pjesa më e madhe e hemisferës veriore është goditur nga moti ekstrem këtë verë. Moti ekstrem lidhet me ndryshimin e klimës, ndërsa shkencëtarëve do u duhet pak kohë të evidentojnë se çfarë po ndodh saktësisht dhe se çfarë  na pret në të ardhmen.

 

Ndërsa vera iku, le të shohim mbrapa se çfarë ndodhi në tokë – dhe si lidhet me ndryshimin e klimës.

 

74% të zonave në Britaninë e Madhe thyen rekordet e të nxehtit

 

Në Mbretërinë e Bashkuar, këtë vit u shënua qershori më i nxehtë në histori .Shkencëtarët në Met Office thanë se ndryshimi i klimës ndikoi në vendosjen e rekordeve të reja të temperaturave këtë verë.

Në javën e parë të korrikut, planeti pa ditën e tij më të nxehtë të regjistruar ndonjëherë kur temperatura mesatare globale arriti në 17.23C. Kjo theu rekordin e mëparshëm të vitit 2016 prej 16.92C.

Në Mesdhe, miliona njerëz panë nga afër se si duket nxehtësia ekstreme. Dy valë të nxehta të gjata dhe të nxehta, të quajtura Cerberus dhe Caronte sipas figurave ogurzezë nga mitologjia e lashtë greke, goditën vendet në të gjithë rajonin.

1 megaton dioksid karboni emetuar nga zjarret greke

*CO2 është një llogaritje për emetimet e karbonit që përfshin gazrat serrë si metani.

Në Itali, të gjitha qytetet u vendosën në alarm të kuq – dhe në Romë, që pasuan edhe me zjarre të frikshme. Në Athinë, Akropoli – atraksioni më i njohur turistik i Greqisë – u detyrua të mbyllej për të mbrojtur vizitorët nga nxehtësia potencialisht fatale. Dhe në Algjeri dhe Tunizi, temperaturat u ngjitën në 48C. “Moti ekstrem që ka prekur miliona njerëz në korrik është për fat të keq realiteti i ashpër i ndryshimit të klimës dhe ajo çfarë na pret në të ardhmen.”-sipas Profesor Petteri Taalas nga Organizata Botërore Meteorologjike.

 

Nxehtësia krijoi kushte të thata për zjarret që përfshiu Mesdheun. Midis 1 dhe 25 korrikut, zjarret e mëdha në Greqi lëshuan një milion ton dioksid karboni. Kjo është maksimumi i regjistruar për çdo zjarr të korrikut në vend, dhe po aq sa Londra, një nga qytetet më të populluara në botë, lëshon në pothuajse dy javë, sipas shifrave të 2019-ës. Ngrohja e atmosferës nga djegia e lëndëve djegëse fosile e ka bërë valën e të nxehtit në Evropën Jugore 2.5 gradë Celsius më të nxehtë.

 

15 bilion dollarë humbje ekonomike nga tajfuni Doksuri

Më shumë se një milion njerëz u evakuuan pasi erërat arritën shpejtësinë 240 km/h (149m/h).

Në kryeqytetin kinez Pekin, sasia e shiut që ra, theu një rekord 140-vjeçar.

Përmbytjet dëmtuan rrugë dhe ura, zhytën makina dhe shkatërruan kantiere ndërtimi.

 

Në Filipine, të paktën 26 pasagjerë të tragetit vdiqën pranë Manilës kur nxituan në njërën anë të një varke ndërsa ajo u anua nga erërat, duke shkaktuar që ajo të përmbysej.

Temperaturat e larta ofrojnë kushte më të favorshme për këto lloj stuhish.

Në muajt para tajfunit, Kina, Koreja e Jugut dhe pjesë të tjera të Azisë Lindore kishin përjetuar nxehtësi rekord. Shkencëtarët me grupin World Weather Attribution thanë se ndryshimi i klimës e bëri valën e të nxehtit të korrikut në Kinë 50 herë më të mundshme.

 

Më 8 gusht, ishulli Maui në Hawaii u përball me një zjarr që u bë një provë vdekjeprurëse dhe e tmerrshme.

 

15.6milion hektarë të djegur nga zjarret në Kanada

Ditë më vonë, më 19 gusht, një sezon zjarresh që kishte nisur në mënyrë të pazakontë herët në Kanadanë lindore u ndez në provincën perëndimore të vendit, British Columbia.

 

Pesëmbëdhjetë mijë familje u urdhëruan të evakuoheshin, ndërsa qindra milje në veri, një zjarr i madh kërcënoi qytetin Yellowknife në Territoret Veriperëndimore.

 

Deri më tani 15.6 milionë hektarë (37.8 milionë hektarë) tokë janë djegur në të gjithë Kanadanë – një zonë më e madhe se shteti i Nju Jorkut ose Anglia.

Të paktën 1,000 zjarre janë ende duke u djegur ndërsa Kanadaja jeton në sezonin e saj më të keq të zjarreve në histori.

 

Shkencëtarët presin që ndërsa ngrohja globale intensifikohet, zjarret do të bëhen më të fuqishme.

Një studim nga grupi World Weather Attribution zbuloi se ndryshimet klimatike i bënë kushtet e nxehta, të thata dhe me erë që shkaktuan zjarret në Quebec, Kanada në qershor, të paktën dy herë më të mundshme dhe 20-50% më intensive.

 

26 milion njerëz të rrezikuar nga përmbytjet në Kaliforni

Më 21 gusht, një shtet amerikan që zakonisht është i përgatitur për zjarre – Kalifornia – pa stuhinë e tij të parë tropikale në 84 vjet . Stuhia Hilary, e reduktuar nga një uragan, arriti në tokë në veri të Meksikës, duke vrarë të paktën një person kur një familje prej pesë anëtarësh u përfshi në det, përpara se të shkonte në Kaliforni.

Stuhia vuri 26 milionë njerëz në rrezik përmbytjeje dhe 25,000 familje në të gjithë Los Anxhelosin humbën energjinë pasi stuhia kaloi nëpër qytet dhe shkaktoi përmbytje të shpejta.

Palm Springs pa orën më të madhe të shiut të regjistruar ndonjëherë në qytet, sipas guvernatorit të Kalifornisë.

 

Ndikimi i motit ekstrem në vende të ndryshme është një kujtesë se mënyra se si njerëzit reagojnë është jetike. Këtë verë, OKB-ja dhe shkencëtarët kryesorë të klimës u kërkuan përsëri qeverive të mbajnë premtimet e tyre për të trajtuar urgjentisht ndryshimin e klimës.

 

Shkencëtarët thonë se kjo verë është një shenjë e gjërave që do të vijnë në të ardhmen si pasojë e ndryshimeve klimatike/ Përshtatur nga BBC