Në të gjithë botën, bankat dhe kompanitë e sigurimeve, në rastin e klientit që merr kredi, janë shtylla kryesore e mbrojtjes së kredisë dhe e kolateralit. Kjo mbrojtje garanton edhe mbrojtjen e vetë depozitave, shëndetin e bankës dhe mandej të ekonomisë në tërësi.
Banka dhe sigurimet, partnerë për mbrojtjen e depozitave dhe kredive
Përmes sigurimit të jetës së debitorit dhe sigurimit të hipotekës (mortgage), praktika botërore tregon se modeli funksionon i sigurt dhe i qëndrueshëm. Në këtë mënyrë garantohet jo vetëm shlyerja e kredisë në rast fatkeqësish, por edhe ruajtja e depozitave të qytetarëve, nga të cilat bankat financojnë kreditimin.
Ky fenomen është shumë i përhapur në vende të zhvilluara, por në Shqipëri ende mbetet i kufizuar. Përfituesit kryesorë janë klientët që, për shkak të vdekjes ose paaftësisë për të vijuar aktivitetin, shpëtojnë familjen e tyre nga barra e kredisë.
Mbi 185 raste përfituesish ka patur në tregun shqiptar vetëm në 7-mujorin e parë të vitit për sigurimin e jetës së debitorit, klientë të vdekur ose me paaftësi për të vijuar aktivitetin e për rrjedhojë pagesën e kredisë bankare. Miliona euro përfituan këta klientë, ose familjet e tyre, si formë e mbulimit të detyrimit të kredisë
E demonstruar me fjalë të thjeshta: klienti merr një kredi bankare. Mund të ndodh që klienti vdes ose bëhet i paaftë për punë për shkak të një aksidenti. Çfarë ndodh me bankën nëse nuk e merr dot mbrapsht shumën? Çfarë ndodh me depozitat e saj në tërësi?
Në këtë mënyrë, duke siguruar jetën e debitorit, banka merr garanci të plotë dhe depozitat e qytetarëve mbeten të sigurta. Modeli fiton qëndrueshmëri dhe siguri. Në thelb, në këtë mënyrë, mbrohen vetë depozitat e shqiptarëve, sepse çdo pagesë, çdo kreditim, banka e bën nga këto depozita. Natyrisht, sa më i madh të jetë numri i të siguruarëve, aq më i ulët është primi i sigurimit, për rrjedhojë edhe i risigurimit. Kjo sepse një pjesë e madhe e primeve kalon në risigurimin e vlerave të mëdha për të garantuar sistemin e kredidhënies.
Sigurimi i hipotekës (mortgage, i pronës së blerë me kredi) është po aq i rëndësishëm. Kur sigurohet jeta e debitorit, kur sigurohet kredia, duhet siguruar edhe prona e blerë me kredi.
Në rast zjarri apo tërmeti që shkatërron pronën e marrë me kredi ende pa u shlyer kredia, klienti në njërën anë dhe banka në anën tjetër mbrohen nga humbjet, pasi dëmi financiar te banka rikuperohet dhe prona rikthehet në gjendjen e mëparshme.
43.5 milionë euro dëme të paguara nga sigurimet e jo-jetës në 7 muaj
Shoqëritë e sigurimit kanë paguar ndër vite dëme të konsiderueshme për sigurimet e jo-jetës. Afërsisht 43.5 milionë euro dëme ka dëmshpërblyer industria e sigurimeve nga sigurimet e jojetës në këto 7 muaj të parë të vitit.
Mbi 2.5 milionë euro dëme në pronë nga zjarret dhe tërmetet janë paguar këtë vit në 7 muajt e parë të vitit nga kompanitë e sigurimeve në Shqipëri, nga të cilat vetëm SIGAL INSURANCE GROUP pagoi afërsisht gjysmat, pa folur këtu për vlerat e paguara nga risigurimet.
Vetëm 60 euro për frymë në vit për sigurime, kundrejt 1–3 mijë euro në Evropë
Tregu i sigurimeve ka ardhur duke u rritur, numri i primeve te shkruara bruto po ashtu. Por ende vihet re një mbulim jo i plotë dhe zgjedhje të gabuara nga klientët, ose nga problemet në marrjen e informacionit. Penetrimi në treg mbetet i vogël dhe ndoshta më i ulëti në Evropë.
Ja një shembull: vetëm disa ditë më parë, një banesë u dogj nga flakët. Sigurimi ishte bërë vetëm për kredinë, rreth 21 milionë lekë. Pasi ishte shlyer një pjesë e madhe e kredisë dhe mbeteshin vetëm 2 milionë, prona e blerë me kredi, mortgage-i i pasiguruar u dogj. Pronari mbeti i pambrojtur përballë këtij dëmi.
E njëjta gjë ndodh edhe me sigurimin e jetës. Për të ulur primin, shpesh bankat reduktojnë mbulimin, duke sjellë pasoja të rënda për klientin dhe familjen e tij. Mirëpo, në gjendjen e sotme, klientët nuk duhet të synojnë reduktimin e mbulimit ne sigurim për të marrë prime të ulta por duhet të mbeten në vlerat reale të sigurimit të jetës dhe të sigurimit të hipotekes. Kur sigurimi i pronës kolateral të bëhet më masiv, primet vetiu do të llogariten më të ulëta. Fakti që këto tarifa sot vijnë pak më të ndjeshme ndodh sepse kultura e sigurimit është e pakët dhe në Shqipëri shumë pak i sigurojnë shtëpitë apo bizneset, ndërsa dëme të shumëllojshme janë të përditshme. Shembulli ilustrues për këtë është që me dhjetra hektarë ullishta, vreshta e bimësi u dogjën vetëm këtë verë nga zjarret masive, sipërfaqja e siguruar ndër to ishte pranë zeros.
Dëmet e paguara nga kompanitë e sigurimit për jetën dhe për hipotekën tregojnë rëndësinë e këtyre produkteve, megjithëse penetrimi në treg mbetet shumë i ulët. Penetrimi në treg megjithatë sot është vetëm 6% në sigurim jete dhe 5% në mortgage. Këtu është me vend të pyetet: Përse?
Publiku do të duhet ndërgjegjësuar: Produktet e sigurimit që ofron industria e sigurimeve janë të gjitha evropiane nga standardi, po edhe me prime më të ulta. Në Shqipëri sot sigurohet shumë pak, në tërësi mesatarja është vetëm 60 euro për frymë në vit. Mestarja evropiane shkon në mbi 1 mijë euro e deri në 3 mijë euro në vit për frymë.
Sigurimi i jetës dhe hipotekës, domosdoshmëri për stabilitetin financiar
Pa të drejtë disa zëra e interpretojnë këtë kulturë të ulët të sigurimeve me çmimin e tarifave të primeve. Kjo, në logjikën ekonomike, nuk qëndron. Nëse sigurimi i jetës dhe hipotekës do të përdorej në masë, atëherë edhe primet do të uleshin, pasi rreziku do të shpërndahej më gjerë. Një faktor tjetër që e bën të ndjeshëm tarifën e sigurimit të jetës është edhe kostoja e risigurimit: çdo kredi mbi 250 mijë euro duhet të risigurohet, çka rrit ndjeshëm çmimin përfundimtar. Çmimi i risigurimeve është rritur dhe, për rrjedhojë, edhe pagesat e kompanive shqiptare të sigurimit te këta risigurues.
Përballë këtyre realiteteve, klientët shpesh nuk janë të informuar mjaftueshëm mbi mbulimin real që kanë dhe mbi përgjegjësitë. Por ajo që vlen të thuhet është se:
- Sigurimi i jetës së debitorit njëherësh me sigurimin e kolateralit janë domosdoshmëri absolute. Mbron kredinë, mbron bankën, por mbron edhe pronën që ke blerë me kredi.
- Qytetari nuk duhet të gëzohet nga ulja e primit që ofron banka, por duhet të synojë zgjerimin e mbulimit për çdo të papritur.
- Qytetari duhet të ketë prirjen që, me patjetër, ta sigurojë pronën nga zjarri dhe tërmetet, sepse askush nuk është imun nga fatkeqësitë natyrore. Shqipëria është në listën e kuqe të rrezikut evropian nga zjarret, përmbytjet dhe tërmetet.
- Banka dhe sigurimet janë partnerët që garantojnë qëndrueshmërinë, shëndetin e financave dhe po ashtu edhe shëndetin e depozitave të shqiptarëve.
Mungesa e informacionit nuk duhet t’i ekspozojë qytetarët përballë keqinformimeve apo keqinterpretimeve shtrembëruese.
