Tendencat e çmimeve të banesave në të gjithë Europën kanë ndryshuar në mënyrë të konsiderueshme që nga vitet 1990. Të dhënat nga Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD) tregojnë një pamje shumë të përzier, me vlerat e pronave në disa vende që u rritën me afro 180% krahasuar me vitin 1996.
Në të tjera, çmimet kanë ngecur dhe madje kanë rënë, ndonjëherë. “Një mungesë thelbësore e banesave për të përmbushur nevojat e një popullsie në rritje dhe në ndryshim në të gjithë Europën ka nxitur një rritje të fortë të çmimit të banesave në shumë pjesë të kontinentit gjatë dekadës së fundit,” tha Nick Whitten, Shefi i Kërkimeve të Living EMEA në JLL. Megjithatë, ky nuk është rasti kudo.
Suedia prej kohësh, një nga tregjet më të nxehta të banesave në Europë, tregon rritjen më të madhe, me çmimet mesatare që rriten me 176% midis 2021 dhe 1996. Joakim Lusensky, Shefi i Analizës dhe Komunikimit në Shoqatën Suedeze të Agjentëve të Pasurive të Paluajtshme, tha se tregu i pronave është nxitur nga “një rritje e fortë dhe e qëndrueshme e popullsisë dhe të ardhurave të disponueshme dhe një periudhë e gjatë e normave shumë të ulëta të hipotekave”.
Duke i ndërlikuar gjërat, thotë ai, prodhimi i shtëpive ka qenë mjaft i ulët, “edhe pse një pjesë mjaft e madhe e popullsisë është në grupmoshën ku është më e zakonshme krijimi i familjes”. Të kombinuar këta faktorë kanë shkaktuar rritje të çmimeve. Në janar, ekspertët paralajmëruan një përplasje të tregut të pronave në Suedi, me disa që parashikonin një rënie prej 20% të çmimeve, pasi vendi rriti normat e interesit dhe po përballet me borxhin e lartë të familjeve.
Mbretëria e Bashkuar është e dyta në listë. Atje, çmimet mesatare të pronave janë rritur me 145% midis 1996 dhe 2021. “Arsyeja e qartë [pas kësaj] është se pronarët e shtëpive filluan të tejkalojnë ata që merrnin me qira… kishte mungesë të banesave sociale të disponueshme… kështu që njerëzit duhej të zgjidhnin midis pagesës së qirasë më të shtrenjtë ose blerjes së shtëpisë së tyre,” tha Marc von Grundherr, Drejtor i Benham dhe Reeves.
Ai vuri në dukje trashëgiminë e kryeministres së Britanisë së viteve 1980, Margaret Thatcher, e cila shiti një pjesë të madhe të banesave sociale dhe nxiti “aspiratat” e pronësisë së shtëpisë. “Me kërkesën shumë më të madhe se oferta, kjo çoi në një rritje masive të çmimeve,” shpjegoi von Grundherr. Tendencat në Mbretërinë e Bashkuar janë edhe më të theksuara në nivel qyteti.
Në vitin 1992, çmimi mesatar i shtëpisë në Londër ishte 88,000 euro, sipas Zyrës së Statistikave Kombëtare. Sot është 592,000 euro. Kjo është një rritje prej 572% në pak më shumë se 30 vjet. Megjithatë, historia e çmimeve europiane të banesave nuk është një rritje e rëndësishme, si në Suedi, MB, Danimarkë dhe Francë. Në vende të tjera, çmimet janë ulur gjatë kësaj periudhe.
Italia pa një bum deri në krizën financiare të vitit 2008, por që atëherë ka treguar një rënie të vazhdueshme. Vlera e pronës në Gjermani, kombi më i madh i Europës, mbeti relativisht i pandryshuar nga viti 1996, duke u rritur vetëm në vitin 2016. “Ka faktorë të ndryshëm që kanë ndikuar në çmimet e pronave dhe banesave në tridhjetë vitet e fundit,” tha Benjamin Benirschke i Komitetit Qendror Gjerman të Pasurive të Paluajtshme (ZIA). Ai përmendi rregulloret, materialet më të shtrenjta të ndërtimit dhe “mungesën e tokës së ndërtimit, veçanërisht më afër qyteteve më të mëdha”, si dhe “lëvizjet e popullsisë dhe refugjatëve pas rënies së Murit të Berlinit [në 1989] dhe krizës financiare të 2008”.
Portugalia ka ndjekur një trend të ngjashëm si Gjermania, megjithëse me rritje pak më të madhe në fund të viteve ’90. Megjithatë, faktorët që shkaktojnë rritje të çmimeve në vitet e fundit ndryshojnë në mënyrë të konsiderueshme. Një zëdhënës i Ekipit të Pronave në Portugali tha se çmimet e pasurive të paluajtshme portugeze ishin ndikuar nga “investimi i huaj me Vizën e Artë, i cili ka kontribuar në një rritje të kërkesës për prona të nivelit të lartë”, si dhe nga rritja ekonomike e vendit dhe përmirësimi i stabilitetit.
