Shqipëria dhe Bosnjë dhe Hercegovina janë vendet e rajonit më të rrezikuara nga fatkeqësitë natyrore që vijnë si pasojë e ndryshimeve klimatike, thuhet në hulumtimin e një kompani tëpavarur në analizën e rrezikut klimatik.
Bëhet fjalë për kompaninë XDI, me seli në Australi dhe e specializuar në vlerësimin e rreziqeve klimatike në emër të investitorëve ose analistëve financiarë.
Ajo ka rishikuar më shumë se 2,600 territore në mbarë botën për të klasifikuar cenueshmërinë deri në vitin 2050.
Bosnjë dhe Hercegovina është më e rrezikuara në rajonin e Ballkanit Perëndimor duke u listuar në vendin e 316-të. Pas saj renditet Shqipëria në pozitën e 382-të, ndërsa Maqedonia e Veriut mbyll podiumin në vendin e 514-të.
Kosova është listuar në vendin e 917-të nga XDI-ja, ndërsa qytetet serbe ruajnë një mesatare pozicionimi në vendin e 1000-të në listë.
Më pak e cenueshmja nga vendet e rajonit është Mali i Zi duke u listuar në vendin e 1316-të.
Qendrat ekonomike aziatike më të zhvilluara dhe më të rëndësishme globalisht si Pekini, Xhakarta, Ho Chi Minh City, Tajvani dhe Mumbai janë ndër 100 qytetet kryesore në rrezik nga ndryshimet klimatike.
Analiza zbuloi se Azia dominonte listën e provincave në rrezik, me 114 nga 200 rajonet në listë, me disa qendra të rëndësishme ekonomike në Kinë dhe Indi të përfshira.
Pas Kinës, SHBA-të kishin shtetet me rrezik më të lartë me 18 në 100 vendet e para.
Florida ishte shteti më i rrezikuar i SHBA-ve, e ndjekur nga California dhe Texas.
Kostoja financiare e motit ekstrem dhe ndryshimeve klimatike po ndihet tashmë nga shumë prej ekonomive që kryesojnë renditjen e XDI GDCR.
Gjetjet nga ky raport, në përputhje me vlerësimet e ndryshme nga Paneli Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike (IPCC), tregojnë se ngjarjet ekstreme të motit në rajone si këto ka të ngjarë të intensifikohen në vitet e ardhshme.
LEXO EDHE: Ponari: Duhen mekanizma rregullues nga shteti që e çojnë qytetarin drejt sigurimit nga fatkeqësitë
Pak ditë më parë, në një intervistë për TV Klan, përfaqësuesi i Bankës Botërore në Shqipëri, Emanuel Salinas, evidenton si rreziqe kryesore për vendin tonë tërmetet, përmbytjet dhe thatësirën.
Sipas tij, Shqipëria duhet të diferencojë nivelin e riskut, veçanërisht përsa u përket tërmeteve.
“Kemi atë lloj risku që paraqesin ato fatkeqësi natyrore që ndodhin njëherë në disa vite, si për shembull tërmetet dhe gjërat që duhet të bëjmë janë të shqyrtojmë integritetin strukturor të ndërtesave ekzistuese për të identifikuar ato ndërtesa që janë në rrezik në mënyrë që t’i përforcojmë siç duhet”.
4 mijë katastrofa natyrore në Shqipëri në 150 vitet e fundit
Sipas raportit 2018, të FAO ( Food and Agriculture Organization, të Kombeve të Bashkuara) në Shqipëri në 150 vitet e fundit kanë ndodhur 4000 katastrofa natyrore. Vetëm në 20 vitet e fundit nga përmbytjet e mëdha është shpallur tre herë gjendja e “Katastrofës Natyrore”.
Shqipëria, një vlerë sa 90% e PBB-së është e ekspozuar ndaj katastrofave
Një studimi i mëparshëm Bankës Botërore e rendit Shqipërinë në 10 vendet më të ekspozuara ekonomikisht nga risku i shumëfishtë i katastrofave natyrore, me gati 90% të PBB të ekspozuar në risk nga katastrofat natyrore.
Vetëm 7% e familjeve të siguruara
Të dhënat e Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare (AMF) tregojnë se për vitin 2022, primet e shkruara bruto për sigurimin e pronave nga katastrofat kishin vlerën e 1.82 miliardë lekëve, ose më pak se 16 milionë euro.
Shpenzimi mesatar për frymë për sigurimin e pronës nga fatkeqësitë natyrore vlerësohet në më pak se 6 euro për frymë, ose më pak se 21 euro për familje.
Në pjesën dërrmuese, kontratat janë të lidhura me detyrimin e vendosur nga bankat tregtare për sigurimin e pronave të lëna si kolateral dhe me sigurimet në segmentin e biznesit.
INSTAT e vlerëson numrin e përgjithshëm të familjeve në Shqipëri rreth 765 mijë, ndërsa lidhur me numrin e banesave, të dhënat më të fundit janë ato të Censit 2011, kur u regjistruan rreth 1.075 milionë banesa.
Megjithëse tendencat demografike kanë një prirje të qartë rënëse që nga Censi i fundit, numri i banesave vlerësohet të ketë shënuar rritje të ndjeshme, sidomos pas bumit të ndërtimit të viteve të fundit, i përqendruar kryesisht në kryeqytet dhe në zonat bregdetare.
Sipas statistikave të AMF, numri total i kontratave të sigurimit për dëmet në pronë (jo vetëm për sigurimin nga katastrofat) arriti në 54 mijë. Pa marrë parasysh që një pjesë e mirë e kontratave u takojnë bizneseve, mund të vlerësohet se aktualisht, sigurimi i pronës mbulon vetëm 7% të familjeve, ose 5% të banesave.
Sigurimi ruan pasurinë dhe ul riskun financiar
Fatkeqësitë natyrore janë të shoqëruara me humbje në numër të madh jetësh njerëzish, me dëme kolosale të karakterit ekonomik e social, por edhe me prishjen e trendit në zhvillimin ekonomik të vendeve, si dhe këputjen e zinxhirit të ekuilibrave mikro dhe makro-ekonomike.
Vitet e fundit shpeshtimi i ngjarjeve me natyrë katastrofike dhe rritja e dëmeve të shkaktuara prej tyre, shihen si një kërcënim i madh për zhvillimin ekonomik, social dhe human në shumë zona të prekura ose që rrezikojnë të preken prej tyre.
Ndikimi i sigurimit të pronës do të sillte përfitime të shumta fiskale dhe përfitime për familjet, bizneset dhe qeverinë.
Në rastin e familjeve: Aksesi për një sigurim të përballueshëm në rast fatkeqësish natyrore do të shërbejë si një rrjet i rëndësishëm financiar siguracioni që do të ndihmojë pronarët e shtëpive të mbrojnë kursimet e tyre dhe të evitojnë shkatërrimin financiar.
Në rastin e bizneseve: Aksesi për sigurim ndaj fatkeqësive natyrore do të reduktojë ndikimin e padëshirueshëm të rreziqeve natyrore në fitimet e tyre duke reduktuar në këtë mënyrë koston e huamarrjes dhe duke çuar në përmirësimin e vlerësimeve të biznesit.
Në rastin e qeverisë, sigurimi i pronës do të ndihmojë në reduktimin e detyrimeve të mundshme financiare që lindin si rezultat i ekspozimit ndaj rreziqeve natyrore. Do të mundësojë akses ndaj likuiditeteve të menjëhershme pas rasteve të fatkeqësive. Do të ndihmojë të zbusë ndikimet e padëshiruara nga rreziqet natyrore në stabilitetin fiskal dhe rritjen ekonomike.
Qëllimi i sigurimit të pronës është të minimizojë kostot e mundshme të katastrofave natyrore dhe me natyrë njerëzore në ekonominë dhe shoqërinë shqiptare.
Për fatin e mirë të të gjithë pronarëve apo bizneseve, pajisja me një sigurim prone është ende mjaft e lirë në vendin tonë, duke nisur nga vetëm 5,000 lekë në vit për një apartament.
