Anije të reja, risqe të reja. Opinion nga Daniel Sim

Ky artikull është pronësi intelektuale e Daniel Simit, ekspert i legjislacionit detar ndërkombëtar prej më shumë se 22 vjetësh. Sigurime.Online e sjell të shqipëruar për lexuesin vendas me burim faqen e InsuranceAsia. 

Energjia e erës në det shihet si një zgjidhje kyçe për të luftuar ndryshimet klimatike dhe për të ulur varësinë nga lëndët djegëse fosile.

Kjo industri ka përjetuar një rritje të shpejtë, me kapacitete që janë zgjeruar ndjeshëm në dekadën e fundit.

Sipas Këshillit Global për Energjinë e Erës (GWEC), kapaciteti total i instaluar i energjisë së erës në det në botë arriti mbi 35 gigavat (GW) deri në fund të vitit 2020.

Parashikimet tregojnë se deri në vitin 2030 ky kapacitet mund të kalojë 234 GW një mundësi e paprecedentë për të dekarbonizuar sektorin global të energjisë.

Kalimi global drejt burimeve të rinovueshme e ka vendosur energjinë e erës në det në qendër të vëmendjes si një burim i pastër dhe i qëndrueshëm.

Me rritjen e shpejtë të industrisë dhe objektivave kombëtare gjithnjë e më ambicioze, po shfaqen edhe shumë sfida. Një prej tyre ka të bëjë me anijet e ndërtimit që përdoren në këtë proces.

Këto anije janë thelbësore për projektet, por kufizojnë objektivat e ndërtimit për shkak të kapacitetit të tyre, disponueshmërisë dhe ritmit të ndërtimit.

Ky është një shqetësim veçanërisht i madh në tregun aziatik, i cili ka një flotë të vogël ekzistuese, kufizime operacionale për shkak të flamurit të shtetit dhe, megjithëse ka shumë kantierë detarë, anijet prodhohen zakonisht për tregun vendas.

Ky artikull shqyrton rreziqet që lidhen me ndërtimin e anijeve të reja në tregun aziatik dhe ndikimet në fushën e sigurimeve.

Dilema e anijeve të ndërtimit

Projektet e energjisë së erës në det përfshijnë vendosjen e turbinave gjigante në det, shpesh larg bregut.

Me rritjen e shpejtë të madhësisë së turbinave, janë rritur edhe përmasat e themeleve, duke kërkuar anije të specializuara për instalimin e tyre.

Zhvillimi i industrisë ka sjellë më shumë liri për përzgjedhjen e vendndodhjes, qasje në erëra më të qëndrueshme dhe më pak kufizime në lartësinë e boshtit të turbinës.

Kjo ka përshpejtuar garën për turbina gjithnjë e më të mëdha, si ato mbi 14MW.

Edhe pse themelet fikse janë ende më të zakonshmet, parashikohet që turbinat lundruese do të rriten ndjeshëm në vitet në vijim.

Industria detare përballet me sfidën për të përmbushur kërkesën në rritje për anije ndërtimi dhe mirëmbajtjeje.

Edhe me rritjen e parashikuar, ka mungesë të anijeve të përshtatshme për të përmbushur nevojat e sektorit.

Anijet e ndërtimit janë të pajisura me teknologji të avancuar dhe kapacitete ngritjeje të rënda. Ato ndahen kryesisht në dy lloje:

• Anije “jack-up”, ngrihen mbi sipërfaqen e ujit për të krijuar një platformë të qëndrueshme për instalim. Përdoren në zona të cekëta.

• Anije lundruese për instalim, të projektuara për zona të thella, me sisteme pozicionimi të sofistikuara. Thelbësore për projekte në det të hapur, si në Azinë Lindore.

Më të rëndësishmet janë: anijet për instalim turbinash (WTIV), anijet për instalim kabllosh, dhe anijet për transportim personeli dhe shërbime.

Kërkesa më e lartë aktualisht është për WTIV-të.

Edhe pse ka hyrje të reja në treg, kërkesa mbetet më e lartë se oferta. Sa më të mëdha të bëhen turbinat, aq më pak janë anijet që mund t’i instalojnë ato.

Ka edhe kufizime rajonale për shkak të vendndodhjes së projektit dhe flamurit të anijes, siç është rasti i SHBA-së dhe Aktit Jones, që kufizon përdorimin e anijeve jo-amerikane.

Rreziqet nga ndërtimi i anijeve të reja

Ndërtimi i një anijeje të re është një projekt kompleks dhe me kosto të lartë.

WTIV-të janë të ndërlikuara, me sisteme të integruara që duhen testuar në mënyrë të përpiktë.

Çdo komponent mund të shkaktojë dështim. Pas ndërtimit, anija duhet të kalojë në një periudhë prove për njohjen e ekuipazhit me sistemet.

Shpesh, anijet e reja kalojnë direkt në projekt pas dorëzimit.

Nëse ndodhin dështime në fillim të përdorimit, ato mund të shkaktojnë vonesa të mëdha në projekt, duke ngritur pyetjen: kush e mban këtë rrezik? Dhe si përfshihet në kontratat e sigurimit?

Mungesa e anijeve në tregun aziatik

Ndërkohë që tregu global i erës në det po rritet, mungesa e anijeve po bëhet pengesë serioze – sidomos në Azi:

• Kërkesë e lartë konkurruese: Kina, Tajvani, Koreja e Jugut dhe Japonia kanë objektiva ambicioze, duke rritur presionin mbi flotën ekzistuese.

• Kushtet detare të vështira: Zona me tajfune kërkojnë anije të posaçme dhe teknologji të avancuar.

• Prodhim i kufizuar vendas: Shumë vende aziatike nuk kanë kapacitet për ndërtimin e këtyre anijeve dhe varen nga importet, duke rritur koston dhe kohën e pritjes.

Çështjet e sigurimit

Dështimet në anije të reja ose pajisje të reja mund të shkaktojnë dëme serioze ndaj turbinave ose projekteve që janë të mbuluara nga sigurimi CAR.

Një shembull: një vinç që dështon gjatë instalimit mund të shkatërrojë turbinën dhe pajisje të tjera përreth.

Përveç dëmeve fizike, dështimet mund të shkaktojnë vonesa në projekt, sidomos nëse duhet pritur për një anije zëvendësuese ose pjesë rezervë.

Nëse nuk gjendet zëvendësim, projekti mund të shtyhet ose kontrata të anulohet.

Po ashtu, rreziku nuk është vetëm nga anijet. Me rritjen e përmasave të turbinave, edhe pajisjet ndihmëse (si mjetet për vendosjen e kabllove) janë më të mëdha dhe më të ndërlikuara. Një dështim mund të sjellë vonesa të mëdha.

Në disa raste, mund të jetë më e leverdishme të mbahet një anije në gatishmëri për ditë të tëra, sesa të kërkosh një tjetër.

Kostoja ditore rritet shpejt dhe sjell kërkesa të mëdha për dëmshpërblim nga siguruesit.

Përfundim

Thuhet se anijet më moderne që hynë në treg tre vjet më parë, tashmë konsiderohen të vjetruara.

Disa ekspertë madje thonë se nëse rritja e turbinave vazhdon me këtë ritëm, flota aktuale mund të jetë e papërshtatshme që në vitin 2025.

A është në gjendje industria e ndërtimit të anijeve të përballojë:

1. numrin në rritje të anijeve që duhen për kërkesën globale?

2. rritjen e aftësive teknike që kërkohen për turbinat gjithnjë e më të mëdha?

Llogaritet se nevojiten mbi 100 anije instalimi në të gjithë botën. Por jashtë Kinës, janë vetëm 11 të tilla aktualisht në ndërtim.

Përvoja e viteve të fundit ka treguar se dështimet në anijet e reja kanë sjellë pasoja të rënda për projektet.

Edhe kur ndërtuesit janë të njohur dhe anijet moderne, kompleksiteti i ndërtimit, shpejtësia e kërkuar dhe kërkesa në rritje i bëjnë vonesat gjithnjë e më të mundshme.

Energjia e erës në det është një pjesë thelbësore e kalimit drejt energjisë së pastër. Por suksesi i saj varet nga zgjidhja e sfidave – veçanërisht mungesa e anijeve të posaçme për ndërtim.

Në Azi, kjo mungesë sjell rreziqe serioze për projektet, për shkak të vonesave ose rritjes së çmimeve për anije.

Për të siguruar vazhdimësinë e rritjes së kësaj industrie, aktorët duhet të bashkëpunojnë për të gjetur zgjidhje. Disa sugjerojnë që të “ngrinë” madhësinë e turbinave përkohësisht, që zinxhiri i furnizimit dhe infrastruktura e anijeve të ketë kohë të përshtatet.

Vetëm kështu mund të përballojmë sfidën e anijeve të ndërtimit dhe të kontribuojmë në një të ardhme më të gjelbër dhe më të qëndrueshme.