Pronësia intelektuale e këtij teksti i përket Richard Zevnik, avokat në Kaliforni dhe autor i librit “Libri i plotë i sigurimeve”
Sigurime. Online e sjell të shqipëruar për lexuesin shqiptar.
Të sigurosh interesat e të tjerëve
Të gjithë e kuptojnë që ideja kryesore kur blejmë sigurim është të mbrojmë interesat tona financiare. Por ajo që nuk kuptohet mirë, është se marrëdhëniet tona ligjore me të tjerët krijojnë detyrime për të mbrojtur edhe interesat e tyre financiare. Kur sigurohemi që këto detyrime ligjore janë përmbushur, ne mbrojmë edhe mirëqenien tonë financiare.
Kur kjo ide abstrakte shpjegohet me fjalë të thjeshta dhe shembuj të përditshëm, nuk duket më e çuditshme. Këto janë marrëdhënie shumë të rëndësishme për jetën e përditshme të individëve dhe bizneseve, dhe vendimet për sigurimin lidhen ngushtë me to. Këto marrëdhënie mund të jenë me:
-
bankën që të ka dhënë kredi për shtëpinë;
-
institucionin financiar që të ka dhënë kredi për makinën;
-
kompani të tjera që të kanë dhënë me qira apo kredi pajisje pune;
-
persona apo kompani me të cilët ke kontratë për të shitur ose për të ofruar shërbime, të cilët kërkojnë të jenë të siguruar nëpërmjet policës tënde.
Hipotekat dhe mbajtësit e kolateralit
Në disa shtete të SHBA-së përdoret fjala hipotekë; në disa të tjera, përdoret trust deed.
Në thelb, kuptimi është i njëjtë: ti ke marrë një kredi për shtëpinë dhe ke blerë një policë sigurimi për ta mbrojtur atë. Edhe banka që të ka dhënë kredinë, dëshiron që shtëpia të sigurohet, sepse ajo ka interes financiar për aq sa është shuma e pambetur e kredisë. Banka kërkon që të jetë e përfshirë në policën tënde si e siguruar shtesë.
Prandaj, është shumë e rëndësishme që:
-
të njoftosh menjëherë kompaninë e sigurimeve për emrin dhe adresën e bankës që të ka dhënë kredinë, si edhe për numrin e kredisë;
-
të kërkosh që banka të përmendet në policë si palë e siguruar për aq sa është interesi i saj në pronën tënde;
-
të sigurohesh që çdo vit, kur rinovon policën e sigurimit, banka merr një dokument që vërteton sigurimin.
Shumica e kompanive të sigurimit e dërgojnë këtë dokument vetë, por kjo nuk do të thotë që nuk ke përgjegjësi ta kontrollosh vetë.
Sidomos nëse ke rifinancuar kredinë ose ke marrë një kredi të dytë, kompania e sigurimit mund të ngatërrohet për emrin e bankës që duhet të përfshihet si e siguruar.
Nëse banka nuk merr dokumentin që provon sigurimin, ajo ka të drejtë, sipas kontratës së kredisë, të blejë vetë një policë sigurimi për shtëpinë – vetëm për të mbrojtur veten – dhe me kosto që do të ngarkohet mbi kredinë tënde. Kjo:
-
rrit shumën që i detyrohesh bankës;
-
bëhet me një kompani sigurimi që është e lidhur me bankën, dhe çmimet e tyre zakonisht janë më të larta;
-
mbron vetëm interesin e bankës, jo tënden;
-
nuk mbulon sendet e tua personale;
-
mund të konsiderohet si shkelje e kontratës dhe të dëmtojë raportin tënd të kreditit.
Nëse ke një apo më shumë kredi për shtëpinë, apartamentin apo fermën tënde, duhet të sigurohesh që të gjitha bankat të jenë të përfshira si palë të siguruara në policën tënde. Duhet të jepen:
-
emrat dhe adresat e bankave;
-
numrat e kredive;
-
dhe që secila prej tyre të marrë çdo vit dokumentin që vërteton sigurimin.
Makina: kreditorët dhe qiramarrësit
Nëse ke marrë një makinë me kredi ose me qira, kompania që të ka dhënë kredinë (ose makina me qira) kërkon që të jetë e përfshirë në policën tënde si palë e siguruar. Kontrata zakonisht kërkon që të mbulosh dëmet materiale dhe dëmet nga fatkeqësitë (collision & comprehensive).
Nëse ti nuk siguron makinën, ata kanë të drejtë të blejnë sigurimin vetë dhe të të ngarkojnë ty për koston.
Kjo zakonisht njoftohet tek kompania e sigurimeve që në momentin kur nënshkruan kontratën për makinën. Shpesh, vetë përfaqësitë e makinave nuk të japin çelësat pa e konfirmuar që ke sigurim.
Por është më mirë që ti vetë të kontaktosh agjentin e sigurimeve dhe t’i japësh informacionin.
Nëse nuk ke të gjitha të dhënat, jep emrin e përfaqësisë, numrin e telefonit, dhe emrin e personit që merret me financimin. Kjo ndihmon që kreditori të përfshihet si i siguruar në mënyrë të saktë.
Nëse dorëzon makinën e vjetër apo e shet, duhet ta njoftosh agjentin. Po ashtu, nëse e shlyen kredinë, banka duhet të largohet nga polica.
Më mirë njofto më shumë se më pak. Gabimet ndodhin vetëm kur nuk jep informacion të plotë dhe të saktë.
Palë të tjera të siguruara
Për njerëzit e zakonshëm, janë kryesisht bankat për shtëpitë dhe makinat ato që duhen përfshirë si palë të siguruara. Por, nëse ke një biznes, mund të kesh nevojë të shtosh edhe persona apo kompani të tjera në policën tënde.
Shtesat e siguruara për mbulim të përgjegjësisë (liability)
Deri tani, kemi folur për policat që mbulojnë prona (shtëpi, makina). Por ndonjëherë, veçanërisht për biznese, duhet të shtosh dikë si i siguruar për raste kur ke përgjegjësi ndaj të tretëve.
Kjo ndodh në raste të tilla:
-
kontraktorët e ndërtimit që shtojnë pronarin e objektit si i siguruar për përgjegjësinë gjatë punimeve;
-
nënkontraktorët që shtojnë zhvilluesin ose kontraktorin kryesor si i siguruar për punimet e tyre;
-
qiramarrësit e ambienteve që shtojnë pronarin si i siguruar për aktivitetin që bëhet në objekt;
-
kishat apo organizatat bamirëse që përfshijnë si të siguruar vullnetarë, anëtarë të bordit, drejtues etj.
Ka shumë lloje të ndryshme të këtyre shtesave për përgjegjësi. Nëse zgjidhet një formë e gabuar, pala që kërkon të jetë e siguruar mund të mos marrë mbrojtjen që priste – dhe mund të të kërkojë ty dëmshpërblim.
Prandaj është shumë e rëndësishme që t’i japësh agjentit ose brokerit tënd sa më shumë informacion, si p.sh. kopje të kontratave që ke me palët që kërkojnë të përfshihen në policë.
Kjo ndihmon që të zgjidhet forma e duhur dhe mbulimi të jetë i saktë. Gjithashtu, duhet të përcaktosh qartë për cilat aktivitete kërkohet ky mbulim.
Në disa raste, pala që përfshihet si e siguruar në policën tënde duhet të njoftojë edhe agjentin e vet të sigurimeve, që të koordinohen mbulimet. Për shembull, mund të duan që mbulimi që marrin nga ti të jetë mbulimi parësor, ndërsa polica e tyre të mbulojë vetëm pjesën e mbetur.
