Shkurti që sapo lamë pas ka qenë më i ngrohtë në botë në kohët moderne, thotë shërbimi i klimës i BE-së, duke e zgjeruar numrin e të dhënave mujore në nëntë me radhë.
Çdo muaj që nga qershori i vitit 2023 ka parë temperatura të reja. Sipërfaqja e detit në botë është më e nxehta e regjistruar ndonjëherë, ndërsa akulli i detit në Antarktidë ka arritur sërish në nivele ekstreme.
Temperaturat janë ende duke u rritur nga ngjarja e motit “El Niño” në Paqësor, por ndryshimi i klimës i shkaktuar nga njeriu është deri tani nxitësi kryesor i ngrohtësisë.
“Gazet serrë që bllokojnë nxehtësinë janë pa mëdyshje fajtori kryesor”, thekson Prof Celeste Saulo, Sekretar i Përgjithshëm i Organizatës Botërore Meteorologjike.
Përqendrimet e dioksidit të karbonit janë në nivelin e tyre më të lartë për të paktën dy milionë vjet, sipas organit klimatik të OKB-së, dhe janë rritur me nivele gati rekord përsëri gjatë vitit të kaluar. Ato gaze ngrohëse ndihmuan që shkurti i vitit 2024 të bëhej rreth 1,77 gradë Celsius më i ngrohtë se koha “para-industriale”, përpara se njerëzit të fillonin të digjnin sasi të mëdha lëndësh djegëse fosile – sipas Shërbimit të Ndryshimeve Klimatike të BE-së Copernicus.
Kjo thyen rekordin e mëparshëm, nga viti 2016, me rreth 0.12C.
Një nxehtësi e madhe goditi Australinë perëndimore, Azinë juglindore, Afrikën jugore dhe Amerikën e Jugut. Mesatarja 12-mujore tani qëndron në 1.56C mbi nivelet para-industriale – pasi shkelja e parë njëvjeçare e ngrohjes prej 1.5C u konfirmua muajin e kaluar . Në vitin 2015 në Paris, gati 200 vende ranë dakord të përpiqen të mbajnë rritjen e ngrohjes nën 1.5 gradë Celsius, për të ndihmuar në shmangien e disa prej ndikimeve më të këqija klimatike.
Oqeanet dhe akulli i detit nën tendosje
Të dhënat e fundit nuk janë kufizuar vetëm në temperaturat e ajrit. Metrika të panumërta klimatike janë shumë përtej niveleve që shihen në kohët moderne. Një nga më të dukshmet është temperatura e sipërfaqes së detit. Siç tregon grafiku i mëposhtëm, marzhi i rekordeve në muajt e fundit ka qenë veçanërisht i habitshëm.
Studiuesit janë të prirur të theksojnë se shkalla dhe shtrirja e nxehtësisë oqeanike nuk është thjesht pasojë e ngjarjes natyrore të motit të njohur si El Niño.
“Temperaturat e sipërfaqes së oqeanit në Paqësorin ekuatorial reflektojnë qartë El Niñon, por temperaturat e sipërfaqes së detit në pjesë të tjera të globit kanë qenë vazhdimisht dhe jashtëzakonisht të larta për 10 muajt e fundit”, shpjegon Prof. Saulo.
“Kjo është shqetësuese dhe nuk mund të shpjegohet vetëm nga El Niño”.
Ngrohja e oqeanit ka shkaktuar shqetësime për zbardhjen masive të shkëmbinjve koralorë. Ai gjithashtu ngre nivelin global të detit dhe mund të ndihmojë në nxitjen e uraganeve me intensitet më të lartë.
Shkencëtarët po përpiqen të shpjegojnë saktësisht se çfarë po ndodh
Deri në vitin 2017, akulli i detit në Antarktidë kishte sfiduar parashikimet se do të tkurrej, ndryshe nga Arktiku, ku tendenca rënëse ka qenë shumë më e qartë. Zhvendosja e dukshme e kohëve të fundit, që ndodh në të njëjtën kohë me thyerjen e rekordeve të tjera në të gjithë planetin – shton shqetësimet se akulli i detit Antarktik më në fund mund të zgjohet nga ndryshimet klimatike.
“Unë nuk mendoj se mund të thuash se është rastësi”, tha për BBC News Prof. Martin Siegert, një akullnajalog në Universitetin e Exeter.
“Është absolutisht e frikshme. Të dhënat janë thjesht jashtë shkallës.”
Një fund i “El Niños” në horizont
Ka shenja që ecuria e rekordeve globale të temperaturës mund të përfundojë më në fund në muajt në vijim.
El Niño 2023-24 ka qenë një nga pesë ngjarjet më të forta të tilla të regjistruara, njoftoi Organizata Botërore Meteorologjike të martën, por gradualisht po dobësohet. El Niño do të vazhdojë të ketë ndikim në temperaturat dhe modelet e motit për muajt e ardhshëm.
“Ne do të presim që El Niño të vazhdojë të mbajë temperaturat e 2024 të ngritura të paktën gjatë gjysmës së parë të vitit”, tha për BBC Neës Dr Colin Morice, një shkencëtar i lartë në Qendrën Met Office Hadley në Mbretërinë e Bashkuar.
Megjithatë, një kalim në kushte neutrale në Paqësor ka të ngjarë midis prillit dhe qershorit, sipas organit shkencor amerikan NOAA, dhe një kalim i mëtejshëm në fazën e ftohtë të njohur si La Niña mund të ndodhë më pas midis qershorit dhe gushtit.
Kjo ka të ngjarë të vendosë një mbulesë të përkohshme në temperaturat globale të ajrit, me një sipërfaqe deti më të ftohtë në Paqësorin Lindor që lejon më pak nxehtësi të largohet dhe të ngrohë ajrin. Por për sa kohë që aktivitetet njerëzore vazhdojnë të lëshojnë sasi të mëdha të gazeve serrë, temperaturat do të vazhdojnë të rriten në afat të gjatë, duke çuar përfundimisht në më shumë rekorde dhe mot ekstrem.
“Ne e dimë se çfarë të bëjmë, të ndalojmë djegien e lëndëve djegëse fosile dhe t’i zëvendësojmë ato me burime më të qëndrueshme dhe të rinovueshme të energjisë”, thotë Dr Friederike Otto, pedagoge e lartë në shkencën e klimës në Imperial College London.
“Derisa ta bëjmë këtë, ngjarjet ekstreme të motit të intensifikuara nga ndryshimet klimatike do të vazhdojnë të shkatërrojnë jetët dhe mjetet e jetesës”.
A është gati sot Shqipëria për t’u përballur me rreziqet që vijnë nga ndryshimet klimatike? Cilët janë sektorët që preken dhe masat që mund të merren për të zbutur efektet?
Shqipëria, 90% e PBB-së është e ekspozuar ndaj katastrofave
Një studimi i mëparshëm Bankës Botërore e rendit Shqipërinë në 10 vendet më të ekspozuara ekonomikisht nga risku i shumëfishtë i katastrofave natyrore, me gati 90% të PBB të ekspozuar në risk nga katastrofat natyrore.
4 mijë katastrofa natyrore në Shqipëri në 150 vitet e fundit
Sipas raportit 2018, të FAO (Food and Agriculture Organization, i Kombeve të Bashkuara) në Shqipëri në 150 vitet e fundit kanë ndodhur 4000 katastrofa natyrore. Vetëm në 20 vitet e fundit nga përmbytjet e mëdha është shpallur tre herë gjendja e “Katastrofës Natyrore”.
Sigurimi ruan pasurinë dhe ul riskun financiar
Shumë katastrofa nuk mund të shmangen, veçanërisht katastrofat natyrore, gjithsesi efektet e tyre ekonomike dhe sociale mund të zbuten nëpërmjet një manaxhimi të mirë dhe parandalimi.
Sigurimi i pronës ndikon në jetën e gjithkujt dhe në gjithë ekonominë e vendit. Nga vlerësimi dhe matja e riskut të katastrofave, modelimi i tij, ne do të përpiqemi të tregojmë se cilat janë mënyrat më të mira për të manaxhuar riskun që lidhet me ngjarjet katastrofike, sa i kushtojnë ekonomisë dhe si mund të implementohen në vendin tonë.
Fatkeqësitë natyrore janë të shoqëruara me humbje në numër të madh jetësh njerëzish, me dëme kolosale të karakterit ekonomik e social, por edhe me prishjen e trendit në zhvillimin ekonomik të vendeve, si dhe këputjen e zinxhirit të ekuilibrave mikro dhe makro-ekonomike.
Vitet e fundit shpeshtimi i ngjarjeve me natyrë katastrofike dhe rritja e dëmeve të shkaktuara prej tyre, shihen si një kërcënim i madh për zhvillimin ekonomik, social dhe human në shumë zona të prekura ose që rrezikojnë të preken prej tyre.
Ndikimi i sigurimit të pronës do të sillte përfitime të shumta fiskale dhe përfitime për familjet, bizneset dhe qeverinë.
Në rastin e familjeve: Aksesi për një sigurim të përballueshëm në rast fatkeqësish natyrore do të shërbejë si një rrjet i rëndësishëm financiar siguracioni që do të ndihmojë pronarët e shtëpive të mbrojnë kursimet e tyre dhe të evitojnë shkatërrimin financiar.
Në rastin e bizneseve: Aksesi për sigurim ndaj fatkeqësive natyrore do të reduktojë ndikimin e padëshirueshëm të rreziqeve natyrore në fitimet e tyre duke reduktuar në këtë mënyrë koston e huamarrjes dhe duke çuar në përmirësimin e vlerësimeve të biznesit.
Në rastin e qeverive, sigurimi i pronës do të ndihmojë në reduktimin e detyrimeve të mundshme financiare që lindin si rezultat i ekspozimit ndaj rreziqeve natyrore. Do të mundësojë akses ndaj likuiditeteve të menjëhershme pas rasteve të fatkeqësive. Do të ndihmojë të zbusë ndikimet e padëshiruara nga rreziqet natyrore në stabilitetin fiskal dhe rritjen ekonomike.
Po makinën, kush na i mbron edhe nga fatkeqësitë natyrore?
Nuk mund të mohohet fakti se automjetet janë një nga pasuritë më të çmuara për ne.
Prandaj, sa herë ka fatkeqësi natyrore si tërmetet, përmbytjet, stuhitë dhe të tjera, bëhet e domosdoshme të sigurohemi që makinat tona dhe sendet e tjera të jenë të sigurta.
Ashtu si banesa apo biznesi, edhe makina mund të dëmtohet, madje edhe mund të shkatërrohen fare, në fatkeqësi natyrore. Ndaj, këshillohet të ndërmerrni hapa paraprakisht për sigurimin e saj, në mënyrë që të mos keni nevojë të paguani për dëmet nga xhepi.
Nëse jeni duke kërkuar për një sigurim të duhur për makinën, Sigurimi KASKO është zgjidhja e duhur.
Nëse do ta shijoni automjetin tuaj pa e vrarë mendjen nëse mund të ndodhë diçka, sa do të të kushtojë dhe të jesh gjithmonë, atëherë zgjidhni KASKO nga SIGAL UNIQA.
Llogarit dhe porosit online: https://sigal.com.al/merr-cmim
KTHEJINI DIELLIN JETËS SUAJ DUKE U SIGURUAR
Merrni një ofertë duke shkruar tani në:
Whatsapp: 068 60 62 829
E-mail: [email protected]
LEXO EDHE: Si po e sëmurin botën ndryshimet klimatike
