Pronësia intelektuale e këtij teksti i përket Richard Wm Zevnik, avokat në Kaliforni dhe autor i librit “Libri i plotë i sigurimeve”
Sigurime. Online e sjell të shqipëruar për lexuesin shqiptar.
Sigurimi. Sa bezdi!
Huadhënësi i hipotekës ju kërkon që të keni sigurim ndaj zjarrit dhe rreziqeve të tjera (pra, sigurimin e banesës), dhe nganjëherë edhe sigurim ndaj përmbytjes ose tërmetit.
Huadhënësi i makinës ju kërkon që të keni sigurim për dëmtimet fizike të automjetit.
Ligjet në shumë shtete ju detyrojnë të mbani sigurim për përgjegjësi në aksidente rrugore dhe/ose sigurim pa faj, shpesh duke përfshirë edhe mbulim për drejtues pa sigurim ose me sigurim të pamjaftueshëm.
Për shumë njerëz, sigurimi duket thjesht si para që dalin nga xhepi pa asnjë përfitim. Por ky është një qëndrim i gabuar.
Sigurimi luan një rol të gjerë në ekonominë globale, duke ndihmuar që miliona transaksione dhe veprime, si ekonomike ashtu edhe joekonomike, të mund të zhvillohen.
Pa sigurim, aktivitetet tregtare lokale, shtetërore, kombëtare dhe ndërkombëtare do të ndalonin shumë shpejt.
Huadhënësit nuk do të jepnin më kredi për blerjen e tokës, ndërtesave, shtëpive, makinave apo pajisjeve. Pa sigurim për përgjegjësi në ambientet e biznesit, një rrëzim i thjeshtë në dyqan mund ta falimentojë pronarin e një biznesi të vogël.
Prodhuesit nuk do të mund të shisnin produkte pa sigurim për përgjegjësi ndaj produkteve, që do të mbulonte dëmet në rast se një produkt me defekt dëmton konsumatorët apo përdoruesit.
Nëse mungon ky sigurim, një shitës që nuk ka lidhje me projektimin apo prodhimin e një produkti të dëmshëm mund të përballet me një padi shkatërruese.
Kapitulli 1: Roli i Sigurimit në Ekonomi
Edhe individi i zakonshëm përballet me shqetësime të ngjashme. Çfarë ndodh nëse dikush përballet me një padi për përgjegjësi pa pasur sigurim—qoftë nga një aksident automobilistik apo nga ndonjë incident në pronën e tij?
Shpesh, pasojat janë falimentimi personal, i cili mund ta ndjekë një njeri gjatë gjithë jetës. Ai mund të çojë në refuzim për punësim, në refuzim kredie, ose në marrje kredie vetëm me norma shumë të larta interesi.
Koncepti i sigurimit është në të vërtetë shumë i thjeshtë. Në këmbim të një shume relativisht të vogël që paguan i siguruari—pra, primit—kompania e sigurimit merr përsipër rrezikun për pasojat financiare të humbjes së pronës së siguruar (si shtëpia apo makina), ose përballimin e kostove të një padie për përgjegjësi (dhe në rastet kur është e përshtatshme, pagesën e një marrëveshjeje apo vendimi gjyqësor).
Kjo i jep konsumatorit mesatar—pra, juve—siguri financiare, gjë që forcon gjithë ekonominë dhe nxit më tej rritjen.
Histori e Shkurtër e Biznesit të Sigurimit
Sigurimi ka ekzistuar prej shumë kohësh dhe ka qenë pjesë e ekonomisë botërore dhe të këtij vendi që përpara se Shtetet e Bashkuara të ekzistonin si komb.
Në fakt, SHBA, si një produkt i tërthortë i përpjekjeve tregtare dhe perandorake të Britanisë së Madhe, në një farë mënyre i detyrohet ekzistencës së saj biznesit të sigurimeve.
Britania e Madhe u bë një fuqi e madhe tregtare në shekullin XVII, falë rreziqeve që ndërmorrën kompani të themeluara për të përfituar nga kërkesa për erëza, çaj, sheqer, bojëra, tekstile dhe mallra të tjera.
Biznesi i sigurimit, siç e njohim sot në Britani dhe në SHBA, lindi nga pjesëmarrja në rreziqet e atyre ndërmarrjeve tregtare. Me kalimin e kohës, sigurimi filloi të mbulojë humbjet apo dëmet ndaj ngarkesave tregtare.
Institucioni që sot njihet si Lloyd’s of London lindi pikërisht nga këto ndërmarrje të rrezikshme. Lloyd’s nuk është kompani, as sigurues, as ndërmjetës.
Ai është një treg sigurimi, ku persona të quajtur “nënshkrues” (underwriters), ose sindikata nënshkruesish, marrin pjesë në sigurimin e rreziqeve që u paraqiten nga ndërmjetësit e Lloyd’s. Këta ndërmjetës kanë lidhje me brokerë sigurimesh anembanë botës.
Aspektet e tregtisë nga të cilat lindi Lloyd’s vazhdojnë të jenë baza e tregut të sigurimeve, dhe tregjet londineze, përfshirë Lloyd’s, mbeten ndër më të rëndësishmit në botë.
Zhvillimi i sigurimit nga rreziku i zjarrit
Një tjetër shtysë madhore për zhvillimin e sigurimit ishte rreziku gjithnjë në rritje i zjarreve, me zgjerimin e qyteteve në Britaninë e Madhe dhe më pas në kolonitë amerikane.
Në atë kohë nuk kishte furnizim me ujë të rrjedhshëm dhe ndërtimet nuk rregulloheshin. Edhe një zjarr i vogël mund të përhapej shpejt.
Zgjidhjet u gjetën në forma të ndryshme. Njëra ishte krijimi i shoqërive të ndihmës së ndërsjellë për mbrojtjen nga zjarri në lagjet e mëdha. Anëtarët mbanin kovë zjarri në shtëpitë dhe dyqanet e tyre dhe premtonin të ndihmonin fizikisht në shuarjen e zjarreve.
Nga këto shoqëri dolën dy drejtime kryesore:
-
Zhvillimi i zjarrfikësve vullnetarë, e më pas profesionistë të paguar.
-
Zgjerimi i këtyre shoqërive në kompani tregtare sigurimi kundër zjarrit.
Këto shoqëri filluan të ofrojnë ndihmë financiare të kufizuar për humbjet nga zjarri. Por, duke qenë se sigurimi përqendrohej në një zonë të ngushtë, mungonte shpërndarja e rrezikut. Një zjarr katastrofik mund të dëmtonte të gjitha pronat e siguruara dhe t’i rrëzonte financiarisht këto shoqëri.
Megjithatë, me zhvillime të tilla si furnizimi me ujë, rregullimi i ndërtimit (si ligjet për distancë ndërtimi), kufizimet për materialet e lejuara për çati, dhe përzgjedhja më e kujdesshme e rrezikut, biznesi i sigurimit ndaj zjarrit filloi të rritet dhe të lulëzojë.
Si gjithnjë, me mundësinë për përfitim, u krijuan sigurues të rinj për të konkurruar në treg.
Zgjerimi dhe larmishmëria e sigurimeve në SHBA
Ndërsa sigurimi në SHBA u rrit, ai u diversifikua.
Për shkak të rëndësisë së bujqësisë në ekonominë amerikane—dhe faktit që gjatë shekullit XIX dhe gjysmës së parë të shekullit XX, bujqësia bëhej kryesisht nga ferma familjare—huadhënësit i detyronin fermerët të merrnin sigurim për të mbjellat kur merrnin kredi me hipotekë mbi tokën e tyre. Kjo çoi në zgjerim të madh të përdorimit të sigurimeve.
Siç mund të pritet, një tjetër nxitje e madhe për industrinë e sigurimeve ishte shpikja e motorit me djegie të brendshme, përhapja e makinave dhe kamionëve, dhe rreziqet që lidhen me përdorimin e tyre.
Ka edhe faktorë të tjerë që kanë ndikuar.
Me rritjen e industrisë dhe shoqërisë, u rrit edhe rreziku i lëndimeve në punë, çka çoi në ligje për kompensimin e punonjësve. Kur këto ligje hynë në fuqi, siguruesit privatë nisën të ofronin sigurim për punëdhënësit.
Rrjeti hekurudhor ishte një tjetër shtysë për industrinë. Hekurudhat mundësonin transportin, por krijonin rreziqe si zjarre nga shkëndijat e lokomotivave apo aksidente nga përplasjet dhe daljet nga shinat.
Sigurimet moderne dhe përballja me rreziqet e reja
Industria e sigurimeve ka vijuar të evoluojë. Kohët e fundit janë zhvilluar sigurimet për kujdes afatgjatë, për ndotjen e mjedisit dhe për bizneset dixhitale.
Në e-biznes, humbjet zakonisht nuk lidhen me dëmtime fizike të pasurisë materiale, por me humbje ekonomike për shkak të ndërprerjes së shërbimeve, shpesh për shkak të sulmeve nga hakerët.
Ndërsa aktiviteti ekonomik i njeriut evoluon, edhe sigurimet do të përshtaten.
Ashtu siç lindin raste të reja dhe gjykatat japin vendime mbi mbulimin në raste të paqarta, edhe formulimet e policave do të ndryshojnë me kohën.
Disa mbulime do të jenë gjithmonë të qarta—ose janë të përfshira, ose jo. Por vendimet mbi rastet gri do të ndihmojnë të qartësojnë se çfarë duhet apo nuk duhet të presë një blerës i zakonshëm sigurimi nga policat e tij.
