Një dokument i ri politikash, me autorë të rinjtë e Parlamentit Rinor Evropian (EYP), hedh dritë mbi pabarazitë në sistemin e pensioneve dhe propozon zgjidhje të qarta.
Ata kërkojnë që pensionet minimale publike të rriten gradualisht.
Qëllimi është garantimi i një jetese me dinjitet për çdo pensionist.
Dokumenti kërkon futjen e krediteve për pension për periudhat e papaguara.
Këto mund të përfshijnë kujdesin për familjen, papunësinë apo sëmundjen.
Në dokument propozohet që shteti t’u japë ndihmë direkte të rinjve dhe personave me të ardhura të ulëta për të investuar në pensione private.
Një tjetër prioritet është forcimi i edukimit financiar për të gjitha moshat, sidomos për gratë dhe të rinjtë.
Së fundmi, rekomandohen më shumë investime publike në banim për të rinjtë dhe në kujdes shëndetësor për të moshuarit.
Sipas dokumentit, boshllëqet në pensione prekin më shumë gratë, personat me aftësi të kufizuara dhe ata që ndërpresin karrierën.
Nga kjo situatë ndikohen edhe ata që punojnë në mënyra jo të zakonshme, si punonjësit “gig”.
Gratë jetojnë më gjatë, kujdesen më shumë për të tjerët dhe punojnë më shpesh me orar të shkurtuar. Kjo çon në përfitime më të ulëta nga pensionet. Hendeku gjinor në pensione në BE është 29%, shumë më i madh se ai në paga, që është 13%.
Të moshuarit në BE po përballen gjithnjë e më shumë me rrezik varfërie.
Në vitin 2022, mbi 20% e personave mbi 65 vjeç ishin të prekur. Pensionet zëvendësojnë vetëm 60% të pagës së vonshme në karrierë. Kjo përkeqësohet nga dallimet gjinore dhe kombëtare.
Kujdesi afatgjatë kushton shumë dhe rrit pabarazitë, sidomos atje ku pensionet janë të ulëta dhe sistemi i kujdesit është i kufizuar.
Gratë janë në rrezik më të madh varfërie në pleqëri. Shumë prej tyre shmangin skemat private për shkak të pasigurisë dhe prioritetit ndaj nevojave të menjëhershme.
Një tjetër pabarazi është ajo ndërbreznore. Popullsia europiane po plaket. Kjo e rrit barrën mbi brezat e rinj. Për të kursyer, shumë shtete po ulin nivelin e pensioneve për brezat e ardhshëm. Kjo rrezikon mjaftueshmërinë e tyre. Në disa vende, si Letonia dhe Estonia, edhe pensionistët aktualë kanë vështirësi.
Në skemat e punës, ndarja thellohet më shumë.
Brezat më të vjetër përfitojnë nga skemat DB, që janë më të sigurta. Të rinjtë, ndërkohë, përfshihen në skema DC, ku rreziku financiar bie mbi ta. Ata jo vetëm që marrin më pak përfitime publike, por financojnë edhe pensionet e brezave të vjetër.
Propozimet e EYP për reforma:
-
Rritje graduale e pensioneve minimale publike për të garantuar dinjitet në pleqëri
-
Futje e krediteve për periudha të papaguara si kujdesi familjar ose papunësia
-
Grante shtetërore për të rinjtë dhe individët me të ardhura të ulëta për pensione private
-
Nxitje e edukimit financiar për të gjitha grupmoshat, me fokus tek gratë dhe të rinjtë
-
Investime publike në banesa për të rinjtë dhe në shërbime shëndetësore për të moshuarit
Këto propozime synojnë një sistem pensioni më të drejtë, më të qëndrueshëm dhe më gjithëpërfshirës në Europë.
