Zyrtarisht, OBSH-ja pranoi në janar se ka një shpërthim të lisë së majmunit në Europë, që mbetet ende sot epiqendër e valës së përhapjes së sëmundjes.
Pavarësisht alarmit e frikës për një pandemi të radhës, në çfarë pike jemi sot?
Përgjigje kësaj pyetjeje i dha në Ditarin e mesditës në A2 CNN Leidon Shapo, ekspert i shëndetit publik.
“Nuk është fare si Covid, pasi unë di tani në variantin e 10 apo të 11 që po e kalojnë shumë më rëndë se një grip normal. Pse nuk jemi ashtu? Sepse Covid mund të përhapet shumë shpejt, ndërsa lija e majmunit ka nevojë për kontakte të ngushta fizike, trup më trup, me anë të rrobave dhe afërsi shumë e ngushtë përmes spërklave. Kjo e bën shumë më pak të rrezikshëm se Covid-i”.
Ai renditi edhe kategoritë më të rrezikuara.
“Imun në shkallë të gjerë nuk jemi. Personat që janë më të rrezikuar janë foshnjat, gratë shtatzënë dhe personat me imunitet të dobët. Në Kongo, rreth 70% të rasteve janë parë të moshat nën 18 vjeç. Megjithatë, nuk jemi ende në nivelin e vitit 2022.
Grupet e riskut janë të njëjtët, meshkujt që shkojnë me meshkujt. Rrjeti seksual është ai që pasi vjen rasti i parë në vend mund ta përhap atë brenda një vendi të caktuar”.
Si mund të prekeni nga lija e majmunit?
Sipas NHS, lija e majmunit mund të merret nëse ju kafshon një kafshë të infektuar ose nëse prekni gjakun e saj, lëngjet e trupit, njollat, fshikëzat ose zgjeben.
Marrja e tij nga një person i infektuar është shumë e pazakontë, por transmetimi është i mundur përmes kontaktit të ngushtë fizik, duke përfshirë marrëdhëniet seksuale, prekjen e veshjeve, shtratit, peshqirëve ose sendeve të tjera të përdorura nga dikush me skuqje.
Kontakti me fshikëzat ose zgjeben e tyre ose ekspozimi ndaj kollës ose teshtitjes së tyre gjithashtu mund t’ju vërë në rrezik.
Ekspertët shëndetësorë kanë thënë se infeksioni mund të merret edhe duke ngrënë mish nga një kafshë e infektuar që nuk është gatuar siç duhet.
Është gjithashtu e mundur që lija e majmunit të merret duke prekur produkte të tjera si lëkura ose gëzofi që vijnë nga një kafshë e infektuar.
Infeksioni i rrallë përhapet kryesisht nga brejtësit, si minjtë, minjtë dhe ketrat, në pjesë të Afrikës perëndimore ose qendrore.
Nëse njerëzit udhëtojnë drejt destinacioneve në ato rajone, atyre u këshillohet që të lajnë rregullisht duart ose të përdorin dezinfektues duarsh dhe të hanë vetëm mish që është gatuar plotësisht.
Për të minimizuar më tej infeksionin, njerëzit nuk duhet t’u afrohen kafshëve të egra ose endacake, duke përfshirë ato që janë të ngordhura ose që duken se nuk janë mirë.
Cilat janë simptomat?
Zakonisht duhen nga pesë deri në 21 ditë që të shfaqen simptomat.
Simptomat fillestare përfshijnë temperaturë të lartë, dhimbje koke, dhimbje muskujsh, dhimbje shpine, ënjtje të gjëndrave, dridhje dhe rraskapitje.
Një skuqje zakonisht shfaqet midis një dhe pesë ditësh pas simptomave të para, duke filluar në fytyrë dhe më pas duke u përhapur në pjesë të tjera të trupit.
Mund të ngatërrohet me linë e dhenve pasi fillon me njolla të ngritura.
Simptomat zakonisht zhduken brenda dy deri në katër javë, megjithëse disa njerëz do të kenë nevojë për trajtim spitalor.
Lezionet e vetme gjenitale dhe plagët në gojë ose anus janë identifikuar gjithashtu si simptoma të lisë së majmunit nga një bashkëpunim ndërkombëtar i mjekëve në 16 vende.
Kushdo që dyshon për simptomat e mundshme i kërkohet të paraqitet për një kontroll.
Çfarë duhet bërë nëse keni qenë në kontakt të ngushtë me dikë që ka linë e majmunit?
Kontaktet e rasteve të lisë së majmunëve në rrezik të lartë për t’u kapur nga infeksioni duhet të izolohen për 21 ditë, sipas udhëzimeve më të fundit të qeverisë.
UKHSA rekomandon që njerëzit që kanë pasur “kontakt të drejtpërdrejtë të pambrojtur ose kontakt mjedisor me rrezik të lartë” duhet të izolohen për tre javë.
Kjo përfshin mungesën e udhëtimit, sigurimin e detajeve për gjurmimin e kontakteve dhe shmangien e kontaktit të drejtpërdrejtë me njerëz të imunosupresionuar, gratë shtatzëna dhe fëmijët nën 12 vjeç.
Ata që konsiderohen në rrezik të lartë për t’u kapur nga lija e majmunit mund të kenë pasur kontakte shtëpiake, kontakt seksual ose kanë ndryshuar shtratin e një personi të infektuar pa veshur PPE-të e duhura, thotë ai.
Si po përhapet?
Dr Susan Hopkins, këshilltare kryesore mjekësore për UKHSA, ka paralajmëruar se lija e majmunëve po përhapet përmes transmetimit në komunitet.
Burrat homoseksualë dhe biseksualë janë të prekur në mënyrë disproporcionale nga përhapja e virusit, me 98% të të infektuarve nga ky grup.
I pyetur pse gjendet në atë demografi, Dr Hopkins tha: “Kjo është për shkak të kontakteve të shpeshta të ngushta që mund të kenë, duket shtuar se ”ne do t’i rekomandonim kujtdo që ka ndryshime në partnerët e seksit rregullisht, ose ka kontakte të ngushta me individë që ata nuk i njohin, të paraqiten nëse shfaqin skuqje.”
