Romakët u detyrohen grekëve për njohjen e formave fillestare të kontratave protosiguruese.
Kjo njohje lidhet qoftë me shekullin VII p.e.s., qoftë më vonë, kur Komisioni Romak për Ligjet shkoi në Athinë në shekullin V p.e.s.
Siç tregon Profesori Mommsen, gjuha dhe shkrimi i Latium-it tregojnë se tregtia e hershme latine ishte pothuajse ekskluzivisht e kufizuar tek banorët e kolonive greke të Kumesë dhe Siçilisë.
Kjo njohje ka shumë të ngjarë të ketë ndodhur rreth shekullit VII p.e.s.
Pardessus sugjeroi se romakët ia detyrojnë njohjen e këtij sistemi dhe zakonet e tjera detare rodasve, por nëse pranohet që grekët ishin në posedim të këtij sistemi në një formë të pazhvilluar në kohën kur themeluan kolonitë tregtare në Italinë e Jugut.
Në këtë periudhë është e mundur që ata t’ua kenë komunikuar këtë njohuri romakëve.
Kjo bëhet edhe më e besueshme nga fakti se kontrata, siç njihej tek romakët, ishte gjithmonë një hua e pecunia trajectitia; me fjalë të tjera, një hua parash për t’u përdorur në tregtinë jashtë detit.
Legjislacioni i romakëve në lidhje me kontratën e huasë, Bottomry-në, ishte praktikisht i njëjtë me atë të grekëve.
LEXO EDHE: Marrëveshjet e grekëve për sigurimet dhe huadhëniet detare
Dallimet kryesore ishin shkurtimisht këto:
(i) Kufizimi i rasteve në të cilat huadhënësi duhej të mbante përgjegjësi për humbjen.(ii) Çlirimi i plotë i huamarrësit nga përgjegjësia, në masë të njëjtë me çdo kolateral që ai kishte siguruar, në rast se mallrat mbi të cilat ishte dhënë huaja ishin dëmtuar.
(iii) Pamundësia e huadhënësit për të ngarkuar fœnus nauticum (pagesë shtesë për rrezikun detar) për huanë pasi rreziku i detit të kishte kaluar; në këtë rast, huadhënësi mund të mbyllte llogarinë e tij sa më shpejt të përfundonte udhëtimi.
Kjo metodë kontratuale u bë jashtëzakonisht e përdorur ndër romakët, sepse u siguronte mjeshtrave të pasur, të cilët nuk u lejohej angazhimi në tregti, një mënyrë investimi me normë interesi të lartë.
Njëherësh kjo formë i jepte huamarrësit mundësinë për të rritur kapitalin e tij tregtar, duke u mbrojtur nga humbjet.
Referencat e mbetura në Ligjin Civil Roman tregojnë se kjo kategori huaje daton që nga ndarja e Perandorisë.
Kjo lloj huaje përdorej rreth vitit 100 p.e.s. deri në 300 e.s.; por është e sigurt se kontrata ishte e njohur dhe përdorej më përpara asaj date.
Gjatë kësaj periudhe nuk kishte ndonjë kufizim ligjor mbi normën e interesit, por lihej te palët kontraktuese rregullimi i interesit sipas dëshirës së tyre.
Kjo u lejua në Perandorinë Perëndimore dhe, siç duket, vazhdoi deri në një periudhë të vonë: në shekullin XI e.s. thuhej se mund të ngarkohej deri në 50% interes për këtë lloj kontrate.
Në Perandorinë e Lindjes, Justiniani në prill të vitit 529 e.s. e kufizoi normën e interesit në 1% në muaj, një normë që u gjykua shumë e ulët dhe u anulua më pas nga ai vetë në Kodin e tij të ri nr. 106.
Së shpejti, ndoshta nën presion nga Kisha, u rikthye përsëri kufizimi 1% në muaj në Kodin e ri nr. 110.
Duke krahasuar normën e interesit dhe tarifat e ngarkuara për sigurimin në shekullin XIV, rezulton se ato ishin krejtësisht të papërshtatshme për nivelin e rrezikut, dhe është e mundur që tregtarët, të cilët ishin mësuar ta siguronin veten me këtë kontratë, të kenë krijuar një metodë sigurimi që mund të zëvendësonte Bottomry-n.
Kjo mbështetet nga dispozitat e Kodit të ri nr. 110.
Nga ky moment, është e mundur që kontratat Bottomry të jenë përdorur më pak për garantimin e kapitalit dhe gradualisht të jenë zëvendësuar me metoda që afrohen më tepër me sigurimin modern detar.
LEXO EDHE: Protoformat e sigurimit në Qytetërimin e Luginës së Indusit
LEXO EDHE: FENIKASIT si përçues të protoformës së sigurimeve, nga babilonasit te grekët
LEXO EDHE: Format e hershme të sigurimit te babilonasit
