Qytetërimi babilonas është një nga më të hershmit dhe më të rëndësishmit në historinë e njerëzimit.
Ai u zhvillua në Mesopotami, mes lumenjve Tigër dhe Eufrat, në territorin e Irakut të sotëm.
Ky qytetërim lulëzoi rreth mijëvjeçarit të dytë para Krishtit, me qendër kryesore qytetin e Babilonisë.
Në këtë qytetërim gjejmë edhe format e para të sigurimit, të njohura si Bottomry.
Kontrata e Bottomry (ose Respondentia) e ka origjinën nga një praktikë e ngjashme me atë që më vonë do njihej si Commenda në botën islame.
Ishte një formë e tregtisë me ndërmjetës, e njohur që në luginën e Eufratit.
Që nga vitet 4000–3000 p.e.s., babilonasit kishin zhvilluar prodhimin në nivele që tejkalonin nevojat për konsum të brendshëm.
Për këtë arsye, babilonasit kërkonin tregje të huaja.
Në të njëjtën kohë, vendi nuk kishte shumë burime natyrore për materiale ndërtimi, pambuk, lesh, mëndafsh, lëkura etj. Këto i duheshin për prodhim, prandaj ishin të detyruar të importonin lëndë të para.
Në fillim, prodhuesit e mëdhenj punësonin skllevër ose të afërm për t’u marrë me tregti dhe për të bërë udhëtime të shkurtra. Këta njerëz nuk ishin ortakë dhe nuk mbanin përgjegjësi. Ata ishin vetëm shërbëtorë pa të drejtë në fitim.
Me kalimin e kohës, prodhimi u rrit dhe tejkaloi nevojat e tregut vendas. Kjo e detyroi prodhuesin të zgjerohej dhe të kërkonte tregje të reja jashtë vendit. Për këtë qëllim, ai kishte nevojë për një mënyrë të sigurt dhe më voluminoze për të transportuar mallrat.
U bë zakon që prodhuesit të bashkëpunonin me një tregtar udhëtar, të quajtur Darmaha. Ata i jepnin mallra ose para, që ai t’i shiste gjatë udhëtimit. Tregtari jepte si garanci vetveten, familjen dhe pronën e tij, kudo që ndodhej.
Për këtë huadhënie, ai paguante një shpërblim: ose gjysmën e fitimit nëse fitimi i kalonte 100% të huasë, ose të paktën 100% interes në raste të tjera. Nëse fitimi ishte më i ulët, ai kthente sa kishte marrë hua, por jo më shumë sesa vlera e fitimit. Norma e interesit mbetej e njëjtë, pa lidhje me kohëzgjatjen e udhëtimit.
Kjo marrëveshje funksionoi mirë në shumë raste.
Por, nëse tregtari humbiste mallin për shkak të grabitësve dhe jo nga pakujdesia e tij, ai kishte probleme për të shlyer borxhin. Grabitjet ishin të zakonshme, sepse në shumë zona tregtia shihej më pak “e nderuar” se hajdutëria ose pirateria.
Nëse tregtari nuk arrinte të kthente borxhin, ai dhe familja e tij bëheshin pronë e huadhënësit. Ata mund të shiteshin si skllevër, të mbaheshin ose edhe të vriteshin.
Kjo situatë solli pasoja të rënda. Gradualisht, palët e përfshira gjetën një zgjidhje kompromisi: tregtari i dorëzonte huadhënësit një dokument të vulosur që tregonte vlerën e mallrave dhe detyrimet.
Nëse ai grabitej gjatë udhëtimit, dhe nuk kishte faj apo bashkëpunim nga ana e tij, ai lirohej nga borxhi — si për kapitalin, ashtu edhe për interesin — duke bërë një deklaratë solemne për ngjarjen.
Kjo lloj marrëveshjeje përmendet në Kodin e Hamurabit (rreth vitit 2250 p.e.s.), ku i jepet fuqi ligjore dhe trajtohen të gjitha këto raste.
Kjo lloj kontrate mund të quhet forma më e hershme e Bottomry, dhe kishte këto veçori:
-
Ishte huadhënie e thjeshtë ose partneritet i kufizuar.
-
Mallrat ose paratë përdoreshin nga tregtari, jo nga huadhënësi.
-
Tregtari lirohej nga borxhi nëse ndodhte një fatkeqësi e paparashikuar, sipas marrëveshjes.
-
Norma e interesit ishte shumë më e lartë se ajo e zakonshme (që zakonisht nuk i kalonte 20%).
Në këtë mënyrë, qytetërimi babilonas jo vetëm që zhvilloi tregtinë, por vendosi edhe themelet e para të sigurimit si mbrojtje ndaj rrezikut tregtar.
