Nga Javier Caamaño Malagon
Javier Caamaño Malagón është një gazetar dhe autor që shkruan për tema ekonomike, historike dhe të politikës ndërkombëtare, me fokus të veçantë në industrinë e sigurimeve dhe menaxhimin e rrezikut. Ai ka botuar artikuj në media ndërkombëtare ku analizon ngjarje të mëdha historike përmes lenteve të sektorit financiar dhe të sigurimeve, si në rastin e trajtimit të rreziqeve të luftës. Këtë artikull ai e ka shkruar për MAPFRE.
Sigurimi për rreziqet e luftës zakonisht kufizohet vetëm në transportin ndërkombëtar. Shumica e policave të sigurimit, në të gjitha vendet, përjashtojnë dëmet nga lufta. Ato janë shumë të mëdha për t’u mbuluar.
Ky artikull tregon si ndryshoi industria e sigurimeve përpara Luftës së Dytë Botërore, kur u përball me rreziqe të mëdha lufte.
Si u zhvillua sigurimi gjatë shekullit XX
Sigurimi u zgjerua shumë në shekullin XX. U bë pjesë e rëndësishme e ekonomisë. Por kjo ndodhi në një kohë me shumë trazira politike dhe me luftërat më të mëdha në histori.
Kompanitë e sigurimeve, që deri atëherë mbronin njerëzit dhe bizneset nga rreziqet, u përballën me një sfidë të madhe: luftën.
Në shekullin XIX sigurimi kishte hyrë në tregtinë ndërkombëtare. Asokohe mbulohej veçanërisht transporti detar. Kompanitë filluan të ofronin sigurim për dëme ose fundosje anijesh nga sulme ushtarake.
Edhe sot, sigurimi për rreziqet e luftës përdoret në industrinë detare dhe të transportit ndërkombëtar. Ai zbatohet për anije, mallra, avionë etj. Këto janë polica të veçanta, me rregulla dhe kushte të posaçme. Kur shpërthen ndonjë konflikt, çmimet e sigurimeve rriten shumë.
Në këto raste, sigurimi ofrohet edhe nga konsorciume të veçanta si GAREX, ku bën pjesë edhe kompania MAPFRE.
Një marrëveshje për t’u mbrojtur nga lufta
Por në shumë fusha të tjera, sigurimi për luftën u ndal dekada më parë. Në vitet 1930, qendër e sigurimeve ishte Londra. Në vitin 1938, kompanitë vendosën një klauzolë përjashtuese për luftën në sigurimet jo-detare. Ajo quhej NMA 464.
Kjo klauzolë përjashtonte mbulimin për dëme të shkaktuara nga:
-
lufta
-
pushtimi
-
armiqtë e jashtëm
-
rebelimi, revolucioni, kryengritja
-
marrje kontrolli ushtarak
-
konfiskim apo shkatërrim i pronës nga shteti apo autoritetet lokale
Kjo ndodhi në një kohë shumë të trazuar.
Pse u vendos përjashtimi në vitin 1938?
Në 1938, Evropa ishte në krizë. Lufta dukej e pashmangshme.
Adolf Hitleri kishte nisur aneksimet. Në mars, Gjermania pushtoi Austrinë. Në tetor mori Sudetet në Çeki. Ishte firmosur marrëveshja e Mynihut me aleatët perëndimorë, që përpiqeshin të shmangnin luftën.
Frika nga lufta ishte e madhe. Në këtë klimë, tregu i sigurimeve në Londër futi klauzolën NMA 464.
Pas Sudeteve, Gjermania pushtoi gjithë Çekinë dhe më pas Poloninë – duke nisur Luftën e Dytë Botërore.
Lufta Civile në Spanjë ndikoi gjithashtu. Deri në 1938 kishte qindra mijëra viktima. Ishte hera e parë që bombardimet goditën civilët në shkallë të gjerë.
Siguruesit panë që lufta po ndryshonte. Tani dëmet nuk kufizoheshin më në fronte ushtarake, por prekeshin edhe qytete të tëra dhe prona civile.
Prandaj, përjashtimi i luftës nga sigurimet u zgjerua.
NMA 464 nuk përjashton vetëm luftën. Normimi përmend edhe rebelime, konfiskime nga qeveria dhe veprime të tjera politike. Kjo tregon sa i paqëndrueshëm ishte ai shekull në Evropë.
Përhapja e klauzolës dhe problemet që solli
Kjo klauzolë u përhap në të gjithë botën. Shpejt u bë rregull që siguruesit nuk merrnin përgjegjësi për dëme nga lufta.
Praktika solli probleme. Probleme të kësaj natyre: kishte raste kur nuk ishte e qartë nëse dëmi ishte pasojë direkte e luftës.
Gjykatat në vende të ndryshme janë marrë me raste shumë të vështira. Shpesh ishin kompani ndërkombëtare që kishin humbje në vende në luftë.
Një rast interesant ndodhi në Luftën e Parë Botërore. Dy anije tregtare u përplasën natën, pa drita. Njëra kishte ndërruar drejtim për të shmangur një nëndetëse. Polica e sigurimit përjashtonte dëmet nga lufta.
A ishte kjo një pasojë e luftës? Gjykata e Lartë në SHBA vendosi që nuk ishte. Ky ishte një shembull i vështirësive që sillte interpretimi i klauzolës së luftës, edhe një shekull më parë.
Sulmet e 11 shtatorit dhe rreziqet e reja
Klauzola NMA 464 mbeti standard botëror deri në vitin 2001. Pas sulmeve terroriste të 11 shtatorit, shumë sigurime përjashtuan edhe rrezikun terrorist.
Arsyeja ishte e njëjtë: dëmet janë shumë të mëdha për t’u mbuluar. Megjithatë, në disa vende, shteti ndihmon.
Në Gjermani, një kompani mbulon dëmet deri në 3 miliardë euro nga terrorizmi. Pas kësaj shume, shteti merr përsipër dëmet deri në 10 miliardë euro.
Rreziqet e reja: sulmet kibernetike
Sot, teknologjia dhe tensionet politike po sjellin rreziqe të reja. Më i rrezikshmi është sulmi kibernetik.
Kjo është një armë e re, që mund të shkaktojë dëme të mëdha. Mund të përdoret nga shtete apo organizata terroriste. Industria e sigurimeve pritet të ndryshojë sërish për t’iu përgjigjur këtij kërcënimi të ri.
